Sektörel Lojistik Terimleri

Adr

Yanıcı, patlayıcı ve kimyasal maddelerin kara yolu ile taşınması kurallarını içeren bir standarttır. ADR konvansiyonuna üye olunması ile ilgili yasa 30 Kasım 2005 tarihinde TBMM'de kanunlaşmıştır. Kanun 1 Ocak 2009'da yürürlüğe girmiştir.

Air waybill

Malların hava nakliyatı ile taşındığını gösteren sevkiyat belgesidir.

Alongside Vessel

Kargonun rıhtıma veya gemi palangası altındaki mavnaya, gemiye direk yüklenmek amacıyla teslimidir.

Average (Avarya)

Denizcilikte, zarar, hasar amlamına gelir. "Müşterek Avarya" ve "Genel Avarya" gibi türleri vardır.

Particular average

Eşya hasarı demektir.

General average

Gemiyi ve kargosunu korumak amacıyla yapılan gönüllü harcamalardır. Büyük avarya olarak isimlendirilir.

Average Adjusters

Avarya, hasar düzenleyen eksperdir.

Average Contribution

Ödenecek büyük hasar maliyetlerinin payıdır.

Average deposit

Büyük avaryanın son tasfiyesi süresince hasar düzenleyen experler tarafından ödenecek miktarın belirlenmesidir.

Berth

Limanda veya rıhtımda geminin demir attığı yere kamyonun yüklenmesi ve boşaltılmasıdır.

Bill of lading

Konişmento, malların özelliklerini belirten, belirlenen tekneye yüklenmiş olan veya yüklenecek olan, bilinen mallar için taşıyıcılar tarafından verilen belgedir.

Bunker Adjustment Factor

Denizaşırı nakliyatta, fuel oil fiyatlarındaki dalgalanmaları hesaba katarak fiyatın hesaplanmış oranın üzerinde talep edilmesidir.

Carriage Forward

Sevkiyatın ücreti varış yerinde ödenebilir.

Certificate of insurance

Sigortacılar tarafından yayınlanan ve özel bir malın kendi şirketlerinin sigortası altında olduğunu doğrulayan ve varış yerinde kontak kurmak için acentalarının isimlerinin yer aldığı bir belgedir.

Charter Party

Bir teknenin tamamının veya bir kısmının kiralandığını gösteren kontrattır.

CFR (ex C&F)

Maliyet ve taşıma.

CIF

Maliyet, sigorta, navlun.

CIP

Taşıma ve sigorta ödemesi.

CPT

Taşıma ödemesi.

Clean

Konişmentonun rezervasyonsuz olduğunun belirtilmesidir.

Clear

Gümrükten malların çekilmesidir.

Closing date

Belirlenen tekneye yüklenecek yük için, malların en son teslim edileceği zamandır.

Commodity rate

Belirlenen havaalanları için bazı mal kategorilerinde hava taşımasında özel düşük oranların uygulunabilmesidir.

Conference

Hisselerini birleştiren gemicilik şirketlerinin oluşturduğu kartellerdir. Bu şekilde düzenli gemicilik hizmetlerinin belirli fiyatların altında fiyat vermelerine müsaade etmezler.

Consignee

Gönderilen malın alıcısıdır.

Consignment

Bir nakliye belgesiyle, ağırlığı, hacmi, parsel sayısı veya görüntüsünün tanımlandığı belirli miktardaki kargodur.

Consignment note

Belirlenmiş bir miktardaki kargo ile ilgili belgedir.

Consignor

Malın göndericisidir.

Consolidation

Aynı sevkiyatla gidecek farklı kaynaklardan gelen birçok yükün birleştirilmesidir.

Consolidator

Normal olarak nakliyatçı firma şeklinde "consolidation" işini yürüten firmadır.

Consular invoice

Bazı ülkelerde gümrükten mal çekmek için gerekli olan ve konsolosluklar tarafından vize verilmesi gereken durumlarda konsolosluklar tarafından sağlanan özel formlar üzerine hazırlanan faturadır.

Container

Bir tarafta çift kapısı olan, kolay elleçlenebilen ve emniyetli taşımayı sağlayan alüminyum veya çelikten yapılan metal kutudur.

Crate

Tahtaların birleşmesiyle yapılmış, çivilenmiş, şeritlenmiş ve kapalı kutunun aksine içindekilerin görülebileceği şekilde ki açık bir kutudur.

Cubic foot and cubic meter

Hacim birimidir.

Currency adjustment factor (CAF)

Amerikan dolarındaki açıklanan oranlar için döviz dalgalanmalarını hesaba katarak, deniz taşımasındaki hesaplanmış orandan fazla fiyat istemek (Bu düzeltme negatif anlamda da olabilir).

Dangerous goods

Uluslararası deniz organizasyonu tarafından belirlenen ve zararlı maddeler olarak sınıflandırılan maddelerdir.

Deck

Güverte demektir, "under deck cargo" kargonun teknenin iç bölümlerine konulmasıdır. "On deck cargo" ise ambarın üst kısımına konulmasıdır. Tehlike anında ilk atılacak şey güverte üstündeki malzemeler olacağı için bu yüzden taşıyıcılar herhangi bir sorumluluğu kabul etmemektedirler.

Delivery note

Eşyanın alıcısı tarafından imzalanacak olan, taşıyıcılar ve araba ile nakledilecekler tarafından kullanılan bir belgedir. Eğer gönderilen mallar düzgün bir sırada değilse, muhafaza edilmesi gerektiğinin belirtilmesi gerekmektedir.

Delivery order

Taşıyıcılar tarafından hazırlanan, malın alıcılarına kargonun teslimini, aynı zamanda bir yerden diğerine kargonun geçişini sağlayan bir belgedir.

Demurrage

Gemi veya vagonun yük almak veya boşaltmak için tayin olunan müddetten sonra alıkonulması, bunun için verilen para, tazminattır.

Destuffing

Konteyner işinde konteynerin boşaltılmasıdır.

Door-to-door

Başlangıç yerinden alıcının ayağına teslim demektir. Karayolu ve konteyner taşımalarında en iyi şekilde yürütülmektedir.

FCL

Dolu konteyner yükü.

EXW

Bildirilen fiyat ihracatçının ticari işletmesinde veya fabrikasında mallar alıcıya teslim edildiği zaman geçerlidir.

FAS

Limanda teslim.

FCA

Bu taşıma şekli özellikle multimodel taşıma sistemlerinde kullanılmaktadır. Konteyner veya roll on-roll of gibi taşıyıcıya teslimdir.

FIO

Yükleme ve boşaltmanın deniz taşıma fiyatı içinde yer almamasıdır.

FOB

Gemi bordasında teslimdir.

FPA

Kısmi hasarın serbest bırakılmasıdır.

Feeder Service

Büyük deniz gemilerinden küçük deniz gemilerine veya mavnalara veya bu olayın tersi olduğu zaman malların alınması veya teslimi olayıdır. Büyük gemilerden direk servis yapabilmek çoğu kez mümkün olmamaktadır.

FIATA

Uluslararası Yük Taşıyıcıları Federasyon Birliğidir.

FIATA B/L

Üstteki federasyona ait bir taşıyıcı firma tarafından düzenlenen belgedir.

Floating Policy

Dalgalı sigorta poliçesi, sigortacı ve sigortalı arasında kalıcı bir sigortanın yapılmasıdır.

Forwarding Agent (or forwarders)

Satıcı, alıcı ve taşıyıcılar arasında bir aracı görevi yapan forwarderlar belirlenen prensipler çerçevesinde belgelerle belirtildiği üzere ön taşımayı veya gemiye yüklemeyi düzenlerler.

Harbour dues

Liman imkanlarından faydalanmak için zorunlu vergilerdir.

Haulage

Karayolu taşımacılığıdır.

Haulage contractor

Karayolu taşıyıcısı.

Heavy Lift Changes

Birim başına belli bir ağırlık limitinin üzerindeki parçaların yüklenmesi, boşaltılması ve hareket ettirilmesi için ilave ücretlerdir. Bu ücretler liman teçhizatı ve imkanlarına göre değişmektedir.

Hold

Kargonun yerleştirildiği ticari gemilerin güvertelerinin altındaki ambardır.

IATA

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği.

IMO (önceden IMCO)

Uluslararası Denizcilik Organizasyonu. Organizasyonun görevleri arasında tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, uyulması gereken kuralların tesbit edilmesi, ticari ülkelerin taşımacılıkla ilgili kurallarının yayınlanması yer almaktadır.

Incoterms

Uluslararası Ticaret Odasının ticari terimlerin yorumlanması ile ilgili yayını.

Jettison

Tehlike anında gemiyi hafifletmek amacıyla eşyanın denize atılması.

Joint Cargo

Birleştirilmiş kargo.

Lay-day

Bir teknenin yükleme ve boşaltılması için izin verilen zaman.

LCL

Konteyner yükünden daha az yük olması.

Legalized invoice

Satıcının kendi hazırladığı başlıklı formlar üzerine hazırlanan fatura. Bazı ülkelerde gümrük işlemleri sırasında gerektiğinde konsolosluk tarafından onaylanması gerekmektedir.

Letter of credit

Kısaca L/C olarak adlandırılan kredi mektubudur veya bankalar tarafından yayınlanmakta ve alıcı ile satıcı arasında aracılık yapmaktadır.

Lighter

Gemi boyunca yerleşen ve kargonun yüklenmesini veya boşaltılmasını sağlayan mavnaya denmektedir.

Lighterage

Mavna Ücreti.

Lift-can

Metalik konteynerlere göre daha büyük fakat tahtadan yapılma ve genellikle mobilyaların naklinde kullanılan bir kutudur.

Longshoreman

Gemi boşaltma ve yükletme gibi liman işlerinde kullanılan işçi.

Manifest

Manifesto, kaptan tarafından gümrük idaresine gemideki malları bildirmek üzere verilen liste, gümrük beyannamesi, yük senedi.

Markings

Paketler ve kutular üzerine yapıştırılmış, gönderilen malı tanımlamaya yarayan sembol, harfler ve şekillerdir.

Measurements

Paketlerin yükseklik, uzunluk ve genişliğini veren ölçümlerdir. Genellikle paketin veya gönderilen yükün hacmini bulmak için kullanılır.

Minumum freight

Ufak bir yükün taşınması için taşıyıcılar tarafından alınacak en az miktardaki ücret.

Negotiable

Bir mala veya değere konu olan bir belgenin ciro edilebilir olduğunu gösterir.

Non negotiable

Malın konusu olmayan bir doküman veya ciro edilebilir bir belgenin sureti non negotiable bir belgedir. (Havayolu faturası ciro edilemez bir belgedir)

Notify address

Konişmentoda isim ve adres yerine malın alıcısının isminin yer almadığı fakat eşyaların varış yerinde taşıyıcının acentası tarafından kime gönderileceğinin belirtilmesidir.

On board B/L

Konişmentonun üzerinde eşyaların uygun bir şekilde yüklendiğinin doğrulanmasıdır.

Outturn report

Boşaltma limanında oluşturulan ve bir tekneden boşaltılacak olan malların listesidir.

Pallet

Sağlam tahtadan yapılmış, forklift ile taşınmaya müsait bir paketleme aracıdır.

Payload

Demiryolu, karayolu veya havayolu ile yapılan taşımada yerleştirilen kargonun toplam ağırlığı.

RAG

Sınırlı konular rehberi, havayolu ile taşımada IATA tarafından tehlikeli maddelerin kabul koşulları ve taşınması, etiketlenmesi, paketlenmesi gibi konuları içeren bir yayındır.

RAG decleration

Satıcı tarafından imzalanan ve tamamlanan suret şeklinde hazırlanan bir deklarasyon belgesidir.

Reefer

Soğuk hava konteyneri.

Restricted cargo

Tehlikeli maddeler veya taşınması belirli kuralların yerine getirilmesiyle mümkün olabilecek kargodur.

Right of recourse

Hatalı bir duruma karşı tazminat için talep hakkıdır. Malın alıcıları hatalı taşıma olayında kayıtlı itiraz mektubunu göndererek sigortacıların itiraz hakkını saklı tutmak zorundadırlar.

Skid

Genellikle metalik olan kaldırmaya ve yerleştirmeye müsait özel çerçevedir.

SRCC

Sigortacılık terminolojisindeki kısaltmadır. (Grevler, kargaşalar-Hükümetle ilgili kargaşalar). Bu riskler "Tam risk" poliçelerinde yer almamaktadır ve "Savaş riskleri" olarak ayrıca belirtilmelidir.

Stevedores

Gemilerin ambarlarında uygun kargo yerleştirmesinde uzmanlaşmış liman işçileri.

Storage

Depolama.

Stowage

Gemi ambarlarına veya konteynere yükleme anlamına gelmektedir.

Stower

Gemi ambarlarına yükleme işini düzenleyen liman işçileri.

Stuffing

Konteynere yükleme.

Subrogation

Itiraz haklarının başka bir tarafa naklidir.

Surveyor

Gemicilikte ve sigortacılıkta hasarlı malları irdeleyen ve detaylı bir rapor hazırlayan ekspere denir.

Survey report

Eşyaların gördüğü zararı tanımlayan ve sigorta acentası tarafından hazırlanan detaylı bir rapordur.

Tackle

Palanga, zincir.

Tally clerks

Dokümanlarda verilen tanımlamaya kargo ve paketlerin uygunluğunu kontrol eden şahıslardır.

Through B/L

Konişmento, belirlenen iki yer arasındaki taşımayı içermektedir. Fakat seyahat esnasında bir transferi içermemektedir.

Through rate

Konişmentoda belirtilen malların nakli için mallarla ilgili taşıma ücretlerinin toplamıdır.

Transshipment

Uygun bir limanda bir gemiden diğerine yükün transferidir.

Underdeck

Kargonun yüklendiği ambar. Taşıyıcılar gemi güvertesinde taşınan mallar için sorumluluğu reddederler.

Underwriter

Sigortacıdır.

Warehouse

Antrepo, sevkiyat beklerken kargonun ambarda depolanmasıdır.

Bended warehouse

Transit olan kargonun veya gümrükten çekilmeyi bekleyen kargonun gümrük kontrolu altında bulunduğu antrepolardır.

Waybill

Eşyaların sevkiyatını içeren belgedir.

Wharf

Rıhtım, iskele.

Wharfage

Iskelenin yük boşaltma veya depolama için kullanılması, iskele ücretidir.

W/M

Ağırlık/ölçüm. Deniz taşıma ücretlerinin hesaplanmasına baz olmak kaydıyla, geminin isteğine göre ağırlık ve ölçüm esasının belirlenmesidir.